تغییرات پوشش و کاربری اراضی (LULC) به‌عنوان یکی از عوامل مؤثر بر تحولات محیط‌زیستی و اجتماعی-اقتصادی در دهه‌های اخیر محسوب می‌شود. این تغییرات به‌ویژه در حوزه‌های آبخیز، تأثیرات گسترده‌ای بر منابع طبیعی و بوم‌سازگان‌ها دارند. شناخت روندهای گذشته و پیش‌بینی وضعیت آینده کاربری اراضی، گامی اساسی در جهت برنامه‌ریزی‌های پایدار و مدیریت بهینه منابع است. در این مطالعه، از ترکیب داده‌های سنجش از دور، سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل‌سازی تغییرات کاربری اراضی برای تحلیل روند گذشته (۱۹۹۶ تا ۲۰۲۱) و پیش‌بینی وضعیت آتی (۲۰۴۶) در حوزه آبخیز تالار واقع در استان مازندران استفاده شد. به منظور تهیه نقشه‌های کاربری اراضی، تصاویر ماهواره‌ای لندست ۵ و ۸ با قدرت تفکیک مکانی ۳۰ متر در سه مقطع زمانی (۱۹۹۶، ۲۰۰۸ و ۲۰۲۱) پردازش شده و طبقه‌بندی با استفاده از الگوریتم جنگل تصادفی (RF) در بستر Google Earth Engine انجام شد. نقشه‌های کاربری اراضی در 8 کلاسه: آب، جنگل، اراضی ساخته‌شده، مرتع، مرتع مشجر، اراضی بایر، کشت آبی و کشت دیم شناسایی و طبقه‌بندی شد. سپس با استفاده از افزونه MOLUSCE در محیط QGIS، مدل‌سازی و پیش‌بینی تغییرات با رویکرد اتوماتای سلولی _ شبکه عصبی (CA-ANN) صورت گرفت. نتایج نشان داد که در بازه ۱۹۹۶ تا ۲۰۲۱، سطح اراضی جنگلی و مراتع مشجر به‌ترتیب ۹ و ۲۰ درصد کاهش و اراضی مسکونی و مرتعی به‌ترتیب ۳۴ و ۲۳ درصد افزایش یافته‌اند. بررسی نرخ تغییرات کاربری اراضی مشخص کرد که اراضی مرتعی و بایر بیشترین تغییرات را از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۲۱ داشته‌اند. هم‌چنین، تغییرات مثبت در اراضی مسکونی و مرتعی مشاهده می‌شود، در حالی که اراضی جنگلی و پهنه‌های آبی روند تغییرات منفی را نشان می‌دهند. پیش‌بینی سال ۲۰۴۶ نیز حاکی از تداوم روند کنونی با کاهش بیشتر در اراضی طبیعی و افزایش در مناطق ساخته‌شده و مرتعی است. این تغییرات عمدتاً تحت‌تأثیر عوامل انسانی از جمله توسعه شهری، کشاورزی و جنگل‌زدایی بوده و تهدیدی جدی برای تنوع زیستی و منابع طبیعی به‌شمار می‌روند. نتایج این مطالعه می‌تواند مبنایی برای برنامه‌ریزی‌های راهبردی و سیاست‌گذاری‌های آتی در راستای توسعه پایدار و حفاظت از منابع طبیعی باشد.
ahmadi S, Kavian A, Soleimani K, Shahidi K, Khaledi Darvishaan A. Assessment and Prediction of Land Use Changes Using a Modeling Approach in a Geographic Information System Environment (Case Study: Talar Watershed). jwmseir 2025; 19 (68) : 2 URL: http://jwmsei.ir/article-1-1175-fa.html
احمدی شمیم، کاویان عطا اله، سلیمانی کریم، شاهدی کاکا، خالدی درویشان عبدالواحد. بررسی و پیش‌بینی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از رویکرد مدل‌سازی (مطالعه موردی حوزه آبخیز تالار). مجله علوم ومهندسی آبخیزداری ایران. 1404; 19 (68)
به اطلاع کلیه نویسندگان ، محققین و داوران محترم می رساند:با عنایت به تصمیم هیئت تحریریه مجله علمی پژوهشی علوم و مهندسی آبخیزداری فرمت تهیه مقاله به شکل پیوست در بخش راهنمای نویسندگان تغییر کرده است. در این راستا، از تاریخ ۱۴۰۳/۰۱/۲۱ کلیه مقالات ارسالی فقط در صورتی که طبق راهنمای نگارش جدید تنظیم شده باشد مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
