فرسایش خاک منجر به کاهش حاصلخیزی خاک، افت منابع آبی و تهدید تنوع زیستی شده و پیامدهای منفی بر مسائل اقتصادی و اجتماعی به همراه داشته است. در این راستا استفاده وسیع از روش‌های زیستی در مراحل اولیه فرسایش خاک می‌تواند به‌طور چشمگیری اثربخشی بیشتری به همراه داشته باشد. بااین‌حال، فقدان الگوی اجرایی مناسب توسط کارشناسان، موجب نادیده گرفتن اثر مدیریت زیستی بر فرسایش خاک شده است. به همین دلیل، پژوهش حاضر باهدف بررسی و تأکید بر اثر مدیریت زیستی بر فرسایش خاک در حوزه آبخیز دهنو، واقع در شهرستان سروستان انجام‌شده است. به‌این‌منظور نخست 12 واحد کاری از ﺗﻠﻔﯿﻖ ﻻیﻪﻫﺎی ارﺗﻔﺎع، ﺷﯿﺐ و زﻣﯿﻦﺷﻨﺎسی تهیه شد. سپس وﺿﻌﯿﺖ ﻓﺮﺳﺎیﺶ ﺧﺎک در هریک از این واﺣﺪﻫﺎی کاری، بر اساس ﺟﺪول اﻣﺘﯿﺎزدهی ﻣﺪلBLM مشخص و نقشه سیمای فرسایشی تهیه شد. به‌منظور اطمینان از نقشه سیمای فرسایشی موجود، ﻧﻘﺸﻪ ﺷﺎخص ﺳﻄﺢ ﺑﺮگ با استفاده از دادهﻫﺎی ماهواره Sentinel-2 سال 1403 تهیه شد. در ادامه برای تحلیل تغییرات دما و بارندگی نمودارهای آمبروترمیک و هایترگراف استخراج شد. نقشه اقلیمی-بوم‌شناختی حوزه آبخیز از تلفیق لایه‌های توپوگرافی و تیپ‌های گیاهی و مدنظر قرار دادن اطلاعات محیطی به هفت طبقه تقسیم‌بندی شد. درنهایت گونه‌های بومی و سازگار برای منطقه پیشنهاد شد. وضعیت کلی فرسایش خاک در آبخیز مطالعاتی با امتیاز 83/36 در طبقه کم قرار گرفت که نشان می‌دهد اغلب مساحت آبخیز مطالعاتی (85/87 درصد) ازنظر فرسایشی در مراحل ابتدایی فرسایش قرار داشته و می‌توان با لحاظ روش‌های زیستی وضعیت فرسایشی آن را بهبود بخشید. نتایج حاصل از بررسی منحنی آمبروترمیک در آبخیز مطالعاتی نشان داد که منطقه در اکثر ماه‌های سال از شرایط خشکی برخوردار است. درﻧﻬﺎیﺖ پس از تهیه نقشه اقلیمی-بوم‌شناختی گوﻧﻪﻫﺎی مناسب برای مدیریت زیستی اعم از بادام‌کوهی، درمنه‌دشتی، بومادران، گون‌کتیرا، خارشتر و اسپند اﻧﺘﺨﺎب و پهنهﺑﻨﺪی اﺳﺘﻔﺎده از آنﻫﺎ اراﺋﻪ ﺷﺪ. یافته‌های این مطالعه بر اهمیت و ضرورت مدیریت مؤثر فرسایش خاک در حوزه آبخیز دهنو تأکید دارد. نگرش مدیریت زیستی، به‌ویژه در ترکیب با سایر راه‌کارهای کارآمد و عملی می‌تواند نقش به سزایی در کاهش میزان فرسایش خاک در منطقه موردمطالعه و سایر حوزه‌های آبخیز با شرایط مشابه داشته باشد.
Sadeghi S H, Moradnejad M, Yaghoti R, Freydooni H, Kalehouee M, Bahlekej M, et al . Biological Management of Soil Erosion in the Dehno Watershed, Sarvestan Township, Fars Province. jwmseir 2025; 19 (69) : 1 URL: http://jwmsei.ir/article-1-1196-fa.html
صادقی سیدحمیدرضا، مرادنژاد میترا، یاقوتی رضا، فریدونی حسن، کله هویی مهین، بهلکه مرجان، و همکاران.. مدیریت زیستی فرسایش خاک در حوزه آبخیز دهنو، شهرستان سروستان، استان فارس. مجله علوم ومهندسی آبخیزداری ایران. 1404; 19 (69) :1-22
به اطلاع کلیه نویسندگان ، محققین و داوران محترم می رساند:با عنایت به تصمیم هیئت تحریریه مجله علمی پژوهشی علوم و مهندسی آبخیزداری فرمت تهیه مقاله به شکل پیوست در بخش راهنمای نویسندگان تغییر کرده است. در این راستا، از تاریخ ۱۴۰۳/۰۱/۲۱ کلیه مقالات ارسالی فقط در صورتی که طبق راهنمای نگارش جدید تنظیم شده باشد مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
