برآورد هدررفت خاک موضوعی مهم در مدیریت آب و زمین میباشد. اغلب اطلاعات هدررفت خاک برای مهار فرسایش خاک بر مبنای بکارگیری معادله جهانی هدررفت خاک اصلاح شده (RUSLE) میباشد. در این پژوهش مدل RUSLE به عنوان تخمینگرهدررفت خاک در عرصههای زهکش کوچک با استفاده از دادههای رسوب مورد ارزیابی قرار گرفت. در این راستا 20 عرصه زهکش دارای آبراهه درجه اول در حوزه آبخیز نیمهخشک تهمچای در شمالغرب زنجان انتخابشد. عملکرد رسوب عرصهها بر اساس حجم رسوب جاگذاری شده پشت بندها در خروجی عرصههای زهکش برای دوره آماری 16 سال (1374 تا 1390) اندازهگیری شد. عوامل فرسایندگی باران، فرسایشپذیری خاک، شیب، پوشش گیاهی و عملیات حفاظتی برای هر یک از عرصههای زهکش تعیین شد. هدررفت خاک با استفاده از مدل RUSLE و تلفیق فن سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی بر مبنای نقشههای فرسایندگی باران، فرسایشپذیری خاک، شیب، پوشش گیاهی و عملیات حفاظتی برآورد شد. بر اساس نتایج، میانگین هدررفت خاکبراوردی (68/43 تن در هکتار در سال)، 58/6 برابر بزرگتر از میانگین سالانه رسوب (67/8 تن در هکتار در سال) در عرصههای زهکش بود. کارایی مدل برابر 83/6- بود که نشان دهنده عدم توانایی مدل در برآورد صحیح هدررفت خاکدر عرصههای زهکش بود. این خطای برآورد مستقیماً به دلیل بیشبرآورد عاملهای فرسایش خاک در منطقه بود. به نظر میرسد از یک سو عاملهای فرسایشپذیری خاک، شیب و عملیات حفاظت خاک نقش مؤثری در بیش برآورد مدل دارند و از سوی دیگر متغیرهای دیگری از قبیل شکل شیب و خصوصیات آبراهه در عرصهها وجود داشته باشند که در تعیین هدررفت خاک در منطقه مؤثر میباشند. این مطالعه گام مهمی در توجه بیشتر به ارزیابی هدررفت خاک در عرصههای زهکش با مدل RUSLE میباشد.
Assessment of the RUSLE model integrated with RS and GIS in semi-arid small drainage areas, NW Iran. jwmseir 2017; 11 (38) :1-10 URL: http://jwmsei.ir/article-1-480-fa.html
واعظی علی رضا، حاجی ملکی خالد. ارزیابی مدل RUSLE همراه شده با سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در عرصههای زهکش کوچک در منطقه نیمهخشک، شمال-غربی ایران. مجله علوم ومهندسی آبخیزداری ایران. 1396; 11 (38) :1-10
به اطلاع کلیه نویسندگان ، محققین و داوران محترم می رساند:با عنایت به تصمیم هیئت تحریریه مجله علمی پژوهشی علوم و مهندسی آبخیزداری فرمت تهیه مقاله به شکل پیوست در بخش راهنمای نویسندگان تغییر کرده است. در این راستا، از تاریخ ۱۴۰۳/۰۱/۲۱ کلیه مقالات ارسالی فقط در صورتی که طبق راهنمای نگارش جدید تنظیم شده باشد مورد بررسی قرار خواهد گرفت.