آب زیرزمینی از مهمترین منابع تأمین آب کشاورزی در مناطق خشک و نیمه‌خشک است. استخراج بی‌رویه آب از سفره‌های آب زیرزمینی، منجر به تخریب کیفی و کمی آبخوان‌ها و کاهش پتانسیل آن‌ها برای تأمین آب می‌شود.این پژوهش با هدف بررسی تغییرات مکانی و زمانی کیفیت آب زیرزمینی در دشت ملایر استان همدان طی دوره آماری پنج‌ساله 1395 تا 1399 انجام شد. با توجه به نقش حیاتی آب زیرزمینی در کشاورزی مناطق خشک و نیمه‌خشک و تهدیدهای ناشی از بهره‌برداری بی‌رویه، از روش‌های درون‌یابی زمین‌آمار شامل کریجینگ (معمولی، عام و ساده) وIDWدر محیط نرم‌افزارArcGIS 10 برای تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی پارامترهای کیفیEC، pH، HCO3، CLو SARدر دو مقطع زمانی خرداد و شهریور استفاده شد. داده‌های مورد نیاز از 31 حلقه چاه تأمین و دقت روش‌ها با شاخص‌های آماری مانند میانگین خطا و ریشه میانگین مربع خطا ارزیابی شد. نتایج نشان داد که دقت روش‌ها بسته به پارامتر و زمان متفاوت است، به‌گونه‌ای که در ماه خرداد، روش کریجینگ معمولی برای اکثر پارامترها بهترین عملکرد را داشت، در حالی که در شهریور ترکیبی از کریجینگ وIDWبهینه بود. با استفاده از شاخص ویلکاکس، کیفیت آب برای کشاورزی در چهار کلاس ارزیابی و نقشه‌های طبقه‌بندی‌شده با زبان برنامه‌نویسی پایتون تولید شد. تحلیل تغییرات نشان داد که کیفیت آب در پارامترهایی چونEC، HCO3و CLدر دوره انتهایی نسبت به ابتدای دوره کاهش داشته و غلظت آن‌ها افزایش یافته است، در حالی که تغییراتpHوSARکمتر بوده‌اند. همچنین مساحت مناطقی با کیفیت "خوب" به‌ترتیب در خرداد و شهریور به میزان 9/4 و 3/12 درصد کاهش یافته است. هیچ‌یک از مناطق در کلاس "نامناسب" قرار نگرفتند، اما بخش‌هایی از نواحی مرکزی و جنوب‌شرقی در کلاس "متوسط" قرار گرفته و مستعد بحران هستند. نتایج بیانگر کارایی بالای روش‌های درون‌یابی در پایش و مدیریت منابع آب زیرزمینی بوده و استفاده مستمر از آن‌ها برای حفظ پایداری منابع آب کشاورزی منطقه پیشنهاد می‌شود.
Alsadat Hedayati S, Bahmani O, Tahmasebi P, Dalvand F, Hosseini S A. Spatial-Temporal Assessment of Groundwater Quality Characteristics for Agricultural Use in Malayer Plain. jwmseir 2025; 19 (68) : 6 URL: http://jwmsei.ir/article-1-1174-fa.html
السادات هدایتی1 سمیرا، بهمنی امید، طهماسبی پیمان، دالوند فاطمه، حسینی سید ابولفضل. بررسی تغییرات مکانی- زمانی ویژگی‌های کیفی آب مورد استفاده در بخش کشاورزی دشت ملایر. مجله علوم ومهندسی آبخیزداری ایران. 1404; 19 (68)
به اطلاع کلیه نویسندگان ، محققین و داوران محترم می رساند:با عنایت به تصمیم هیئت تحریریه مجله علمی پژوهشی علوم و مهندسی آبخیزداری فرمت تهیه مقاله به شکل پیوست در بخش راهنمای نویسندگان تغییر کرده است. در این راستا، از تاریخ ۱۴۰۳/۰۱/۲۱ کلیه مقالات ارسالی فقط در صورتی که طبق راهنمای نگارش جدید تنظیم شده باشد مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
