چکیده پژوهش حاضر با هدف شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر ترغیب مشارکت جوامع محلی در اجرای پروژه‌های آبخیزداری در حوضه قلعه راک شهرستان مسجدسلیمان انجام شده است. داده‌های مورد نیاز از طریق پرسشنامه‌های استاندارد و مطالعات اسنادی گردآوری و با بهره‌گیری از نرم‌افزار SPSS نسخه ۲۶ تحلیل شدند. نمونه‌گیری به روش تصادفی ساده انجام گرفت و حجم نمونه‌ها با استفاده از فرمول کوکران تعیین شد. اعتبار ابزار گردآوری داده‌ها نیز با محاسبه آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. برای تحلیل داده‌ها از رویکرد تحلیل عاملی و آزمون فریدمن جهت بررسی عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر مشارکت بهره‌برداران مرتع استفاده شد. داده‌ها از طریق پرسشنامه‌ای با روایی تأییدشده (81/0=KMO، آزمون بارتلت 0001/0 >p) جمع‌آوری و تحلیل شدند. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که عوامل اجتماعی با میانگین رتبه 95/3 نسبت به عوامل اقتصادی با رتبه 76/3 از اهمیت بیشتری برخوردارند. در میان شاخص‌های بررسی‌شده، امنیت اجتماعی (جانی و مالی) با وزن 72/4 و تعارض با وزن 53/4 در رتبه‌های اول و دوم قرار گرفتند. این یافته‌ها بیانگر نقش کلیدی این عوامل در کاهش ناهنجاری‌ها و تنش‌های محلی هستند. پروژه‌های آبخیزداری در این منطقه توانسته‌اند به‌طور معناداری تعارضات میان مرتع‌داران را کاهش داده و احساس امنیت جانی و مالی آنان را افزایش دهند. همچنین، با بهبود زیرساخت‌های محلی و مدیریت منابع طبیعی، روند مهاجرت از منطقه کاهش یافته است. با وجود این دستاوردها، در زمینه‌هایی مانند ارتقاء امنیت شغلی و ارائه حمایت‌های بیمه‌ای، عملکرد پروژه‌ها مطلوب نبوده است. مشارکت اجتماعی در ساخت زیرساخت‌هایی مانند آبشخور و آغل مؤثر بوده، اما انگیزه برای مشارکت در سایر فعالیت‌های جمعی همچنان پایین است. از منظر اقتصادی، پروژه‌ها موجب کاهش هزینه‌های بهره‌برداری و فراهم‌سازی امکان پس‌انداز شده‌اند، ولی تأثیر آن‌ها بر افزایش درآمد و کاهش فقر محدود بوده است. سرمایه‌گذاری‌ها بیشتر بر زیرساخت‌های عمومی متمرکز بوده و در حوزه‌هایی مانند آموزش و سلامت کمتر دیده شده‌اند. اعتماد اجتماعی میان مرتع‌داران بالا ارزیابی شده، اما اعتماد به نهادهای رسمی نظیر اداره منابع طبیعی پایین است. تحلیل رگرسیون (654/0=R²، 000/0p<) نشان داد که عوامل اجتماعی و اقتصادی به‌طور معناداری مشارکت جوامع محلی را تبیین می‌کنند.
Farhadi M, Motashaffeh B, Roshun S H, Hashem Geloogerdi S. Determinants of Local Community Participation in Watershed Management Projects (Case Study: Qaleh-Rak Watershed, Masjed Soleyman). jwmseir 2025; 19 (70) : 4 URL: http://jwmsei.ir/article-1-1209-fa.html
فرهادی مرتضی، متشفع بهزاد، روشان سیدحسین، هاشم گلوگردی ساره. عوامل مؤثر بر ترغیب مشارکت جوامع محلی در اجرای پروژه‌های آبخیزداری (مطالعه موردی: حوضه قلعه راک مسجدسلیمان). مجله علوم ومهندسی آبخیزداری ایران. 1404; 19 (70)
به اطلاع کلیه نویسندگان ، محققین و داوران محترم می رساند:با عنایت به تصمیم هیئت تحریریه مجله علمی پژوهشی علوم و مهندسی آبخیزداری فرمت تهیه مقاله به شکل پیوست در بخش راهنمای نویسندگان تغییر کرده است. در این راستا، از تاریخ ۱۴۰۳/۰۱/۲۱ کلیه مقالات ارسالی فقط در صورتی که طبق راهنمای نگارش جدید تنظیم شده باشد مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
