اندازه‏‏‏‏گیری فرسایش خاک و بررسی عوامل کنترل کننده آن تحت شرایط طبیعی و یا آزمایشگاهی با استفاده از کرت‏های دایمی یا موقتی بسیار مفید می‏باشند. در پژوهش حاضر که در اراضی کشاورزی روستای رسکت در منطقه دودانگه شهرستان ساری به انجام رسید، رواناب و رسوب ناشی از رگبارهای منفرد در مقیاس کرت و تحت سناریوهای مدیریت اراضی مختلف اندازه‏گیری و مقایسه گردید. برای این منظور تعداد ۱۰ کرت به ابعاد ۵/۱۲ * ۲ متر با ۵ تیمار مختلف و ۲ تکرار برای هر یک از تیمارهای کشت نواری (گندم و گیاهان علوفه ای)، کشت با شخم روی خط تراز، تراس‏بندی، کشت با شخم در جهت شیب و دامنه شاهد با پوشش خودرو و بدون اعمال شخم در نظر گرفته شد. نتایج ۹ رخداد بارش منجر به تولید رواناب و رسوب نشان داد که بیش‏ترین مجموع مقدار رسوب در دوره پژوهش در کرت با شخم در جهت شیب و به مقدار ۱۵۶ گرم در متر مربع به‏دست آمده است. هم‏چنین کشت روی تراس با میزان رسوب ۲/۶ گرم در متر مربع کم‏ترین تولید رسوب در دوره پژوهش را به‏همراه داشته است. بیش‏ترین مقدار ضریب رواناب مربوط به تیمار شاهد بدون اعمال شخم (۲۴/۲۱%) و کمترین ضریب رواناب مربوط به تیمار کشت روی تراس (۰۸/۷%) بوده است. هم‏چنین نتایج نشان داد که مراحل شخم کرت‏ها، اوایل رشد و تا حدودی در مرحله برداشت محصول، حساس‏ترین مواقع از لحاظ تولید رسوب می‏باشد.

بهینه سازی الگوی کشت به منظور کاهش فرسایش خاک،

مطالعه موردی: آبخیز قوشچی

خطرات ناشی فرسایش خاک در حوزه‌های آبخیز از عمده‌ترین مشکلاتی است که به طور همه جانبه تعادل اکولوژیک آبخیزها را تحت تاثیر قرار داده است. این تحقیق با هدف تعیین سطح بهینه کاربری اراضی به منظور کاهش میزان فرسایش و افزایش درآمد ساکنان حوزه آبخیز قوشچی واقع در استان آذربایجان‌غربی انجام شد. ابتدا میزان درآمد‌ها و هزینه‌های کاربری‌های موجود با مطالعات میدانی محاسبه گردید. سپس خسارات ناشی از فرسایش با تبدیل میزان فرسایش خاک به سطح اراضی با کاربری مشخص و با عمق خاک معادل برآورد شد. برای سه گزینه مختلف شامل وضعیت فعلی کاربری‌ها بدون اعمال مدیریت اراضی، وضعیت فعلی کاربری‌ها با اعمال مدیریت اراضی و وضعیت استاندارد کاربری‌ها، مدل برنامه ریزی خطی چند هدفی به وسیله نرم‌افزار LINGO برقرار و بهینه‌سازی به روش سیمپلکس حل گردید. در نهایت مناسب‌ترین گزینه کاربری و مدیریت اراضی با مقایسه میزان فرسایش و سود در هر یک از گزینه‌ها تعیین و شرایط موجود و شرایط توصیه شده مقایسه گردید. نتایج نشان داد سطح کاربری‌های فعلی جهت کاهش میزان فرسایش و افزایش درآمد ساکنین حوزه مناسب نبوده و در شرایط بهینه باید تغییر کند. در شرایط بهینه سطح اراضی باغی از ۴۰۸ هکتار به ۵۰۷ هکتار، سطح اراضی مرتعی بدون تغییر، سطح اراضی کشت آبی از ۱۶۹ هکتار به ۱۳۶ هکتار و سطح

اراضی دیم نیز از ۶۳۶ هکتار به ۵۷۰ هکتار تغییر می‌یابد. علاوه بر این نتایج نشان داد که در صورت بهینه‌سازی کاربری اراضی، میزان فرسایش خاک و سوددهی کل حوزه به ترتیب ۷۵/۰ درصد کاهش و ۶۸/۳ درصد افزایش، در صورت اعمال مدیریت اراضی ۲۷/۴۲ درصد کاهش و ۳۹/۲۱ درصد افزایش، و در شرایط استاندارد ۹۵/۶۰ درصد کاهش و ۲۰/۲۴ درصد افزایش می‌یابد. نتایج حاصل از تحلیل حساسیت نیز نشان داد که تغییر در سطح اراضی باغی و مرتعی، بیشترین تاثیر را در افزایش میزان سوددهی و کاهش فرسایش خاک حوزه آبخیز قوشچی دارد

مدیریت منابع آب و خاک در حوزه­های آبخیز همراه با افزایش درآمد بهره­برداران از مهمترین اقدامات در زمینه ارائه الگوی صحیح استفاده از اراضی و  بهینه­سازی کاربری اراضی است. در این تحقیق با استفاده از مدل برنامه­ریزی خطی سیمپلکس و سامانه اطلاعات جغرافیایی، نقش بهینه­سازی کاربری اراضی در حوزه آبخیز چهل گزی سنندج در سه گزینه شامل وضعیت موجود، وضعیت اعمال مدیریت و وضعیت استاندارد اراضی بررسی شد. نتایج نشان داد درآمد خالص سالانه در وضعیت اعمال مدیریت ۵۰/۲۲ درصد و در وضعیت استاندارد ۶۵/۱۴۳ درصد نسبت به وضعیت موجود افزایش خواهد یافت. نتایج تحلیل حساسیت سناریو­ها نشان داد که درگزینه وضعیت موجود وگزینه­ اعمال مدیریت، تغییر در سطح اراضی باغی و سپس مراتع بیشترین تأثیر را بردرآمد آبخیزنشینان دارند. حال آنکه درگزینه استاندارد اراضی، تغییر در سطح اراضی مرتعی و سپس باغات بر روی درآمد تأثیر زیادتری دارند.  بر طبق نتایج به­دست آمده، درآمد خالص سالانه در وضعیت فعلی ۹۱/۲۲ درصد، در وضعیت اعمال مدیریت اراضی ۴۲/۴۱ درصد و در وضعیت استاندارد ۴۷/۱۴۲ درصد افزایش خواهد یافت. همچنین میزان درآمد در واحد هکتار در کاربری ترکیبی مرتع- بادامکاری، نسبت به کاربری­های دیگر در حدود سه برابر افزایش می­یابد.